c- Epidural bölgeye uygulanan enjeksiyon ve radyofrekans yöntemleri

Hasta bilgilendirme formu

Epidural enjeksiyonlarla ilgili sıkça sorulan sorular şunlardır:

1. Epidural enjeksiyon nedir, amacı nedir, nasıl etki eder?
2. Enjeksiyon öncesi ne gibi hazırlıklar gerekir?
3. Enjeksiyon nasıl uygulanır,ne kadar sürer?
4. Enjeksiyon ağrılı mıdır?
5. Enjeksiyondan neler beklemeliyim?
6. Kaç enjeksiyon gerekir?
7. Enjeksiyondan sonra işe ne zaman başlayabilirim?
8. Ne gibi bir yarar görürüm?
9. Risk ve yan etkileri nelerdir?
10. Bu enjeksiyon kimlere uygulanamaz?

1. Epidural enjeksiyon nedir?

Insan iskeletinin temel direğini omurga oluşturur. Omurga omur adını verdiğimiz ortası delik kemiklerin üstüste oturmasından meydana gelir. Bu kemiklerin üstüste gelmesiyle ortada silindir biçiminde bir boşluk oluşur. Bu boşlukta omurilik, omuriliği çevreleyen dura adını verdiğimiz bir kılıf ve durayı çevreleyen epidural boşluk dediğimiz bir boşluk vardır. Omurlar üstüste binerken aralarında “disk “adını verdiğimiz jelatine benzer bir yapıya benzeyen yastıkçıklar vardır.

Omurların üstüste oturması sırasında omurganın yan duvarında oluşan deliklerden , omurilikten ayrılarak vücudumuzun değişik bölgelerine giden sinirler çıkar.

Boyun fıtığı, bel fıtığı bu yastıkçıklarda meydana gelen taşma veya yırtılmaların, omurilikten çıkan ve epidural boşluktan geçen sinirler üzerine baskısına bağlıdır.

Hangi sinir üzerinde baskı varsa hasta o seviyede ve o seviyedeki sinirin yayıldığı bölgede ağrı hisseder. Örneğin belin alt seviyesindeki baskı bel ve bacağa giden şiddetli ağrılara yol açar.

Epidural enjeksiyon, ağrıya yol açan baskının oluştuğu bölgeye, görüntüleme yöntemleri altında ulaşılarak, steroid, lokal anestezik veya hyaluronidaz gibi ilaçların verilmesi işlemidir. Amaç o bölgede diskin sinir üzerindeki baskısı sonucu ortaya çıkan ödemin, yani parmağımız yandığı zaman gördümüzü gibi su birikmesinin azaltılması, sinir üzerindeki baskının kaldırılmasıdır.

Epidural aralığa enjekte edilen serum fizyolojik hacım etkisiyle bölgedeki yapışıklıkları çözer, lokal anestezik enflamasyon bölgesinden bel ve bacağa doğru yayılan ağrı uyaranlarını önlerken, hyaluronik asit  doku enflamasyonunu geriletir, steroid ödemi yani enflamasyonu giderir. Bütün bu mekanizmalar ağrıyı azaltmakla kalmaz aynı zamanda bölgedeki sinirlerin üzerindeki enflamasyonu da ortadan kaldırarak disk hernisinin neden olduğu hasarı tedavi eder.

Epidural bölgeye steroid verilmesi

Öncelikle düzeltilmesi gereken bir önyargı steroidlerin, kortizonun tıpta kullanımı ile ilgilidir. Halk arasında genel kanı kortizonun son derece önemli yan etkilere sahip olduğu şeklindedir. Bu bir dereceye kadar doğrudur. Ancak kortizon da aynı antibiyotikler gibi bir çok değişik biçimde ve özelliktedir. Tek bir ilaç tipi değildir. Bu nedenle doğru kullanıldığı taktirde hiçbir önemli yan etkiye neden olmaz.

Steroidlerin omurilik çevresindeki sinirlere verilmesi 50 yılı aşkın bir süredir uygulanmaktadır. Sinirler omurilikten çıktıktan sonra epidural adı verilen silindire benzer bir kılıfa ulaşırlar. Bu kılıf içerisinde disk hernisi ya da başka bir nedenle enflamasyon -yangı-  meydana gelmişse, steroidlerin sistemik (yani ağızdan ya da damar yoluyla verilmesi) yerine  doğrudan hastalıklı bölgeye verilmesi çok daha etkili olmaktadır.

Disk fıtığı, omurga kanalı darlığı, faset eklemlerde meydana gelen artritlerde steroidler doğrudan etkilenen bölgeye verilebilir.

Özellikle ilaç tedavisi, egzersiz ve fizik tedavi gibi konservatif yöntemlerle düzelme sağlanamayan disk kaynaklı bel, bacak, boyun ve kol ağrılarında tercih edilir.

İşlemin uygulandığı hastaların büyük bölümünde ağrı tamamen yok olur. Ağrı ile birlikte görülen hissizlik, uyuşukluk, kas güçsüzlüğü gibi belirtilerde de önemli iyileşme görülür. Düzelme sağlanamayan az sayıdaki hastada ise işlem tekrarlanabilir. Genel kabul, işlemin birkaç ay içinde 3 kez uygulanabileceğidir.

2. Epidural enjeksiyonlar hangi durumlarda uygulanır?

• Akut ağrılarda;
  • Ameliyat sonrası ağrılar,
  • Travma sonrası ağrılar
  • Kalça kırıkları
  • Herpes sonrası ağrılar
  • Damar tıkanıklıklarına bağlı ağrılar
  • Üreter koliği, böbrek taşı
• Kronik Ağrılarda;
  • Bel ve bacak ağrıları
  • Boyun ve kol ağrıları
  • Omurga kanalı darlığı
  • Bel fıtığı ameliyatlarından sonra görülen ağrılar
  • Bacak damarlarının tıkanmasına bağlı ağrılar
  • Kol ve bacağı kesilenlerde görülen hayalet ağrıları

3. Enjeksiyondan önce ne gibi hazırlıklar gerekir?

• Epidural enjeksiyondan önce hekiminizden yöntemi size ayrıntılı olarak açıklamasını isteyin. Hekiminiz sizden yasalar gereği yazılı onam isteyecektir.
• Hekiminizi diğer tüm rahatsızlıklarınız, kullandığınız ilaçlar, varsa allerjiye neden olan etkenleri ve ilaçlar konusunda bilgilendirin. E vitamini, glukozamin, sarımsak, ginseng gibi bitkisel ilaçlar da kanamaya yol açabilir.
• Aspirin dışındaki tüm kan sulandırıcı ilaçların kesilmesi gerektiğinden ilgili doktorunuza danışmanızda fayda vardır.
• Müdahaleye giderken daha önce yapılmış tüm tetkiklerinizi, MR, bilgisayarlı tomografi, laboratuar bulgularını yanınızda götürün.
• Rahat kıyafetler giyin ve saat, yüzük ve diğer mücevherlerinizi evinizde bırakın.
• İşlemden önce en az 4 saat önceden su ve gıda alımı kesilmelidir. Ancak diğer sistemik hastalıklar nedeniyle alınması gerekli olan ilaçlar az bir miktar suyla alınabilir.
• İşlem sırasında sedasyon adı verilen yüzeyel anestezi işlemi uygulanacağından yalnız eve dönüşe izin verilmez. Bir refakat ile birlikte gelinmelidir. Aynı zamanda uygulanan lokal enestezik bacaklarda geçici bir güçsüzlük ve hissizlik yapabildiğinden araba kullanamazsınız.

4. Enjeksiyon nasıl uygulanır, ne kadar sürer?

Girişim görüntüleme altında uygulanır

• Epidural enjeksiyon işlemi 15-20 dakika sürer ve ameliyathane koşullarında uygulanır.
• Hasta ameliyat masasına yüzükoyun yatar. Damar yolu açılır, Boyun bölgesi için hasta sırtüstü yatırılır.
• Kalp, nabız sayısı, tansiyon ve solunum sayısının gözlenebilmesi için bir cihaza bağlanır.
• Damardan sakinleştirici ve ağrı kesici ilaç uygulanır.
• Daha sonra antiseptik bir solüsyonla cilt temizliği yapılır ve uygulama bölgesi steril örtülerle örtülür.
• Floroskopi, yani görüntüleme ile girişim bölgesi saptanır ve üzerine gelen cilt bölgesine lokal anestezik uygulanır.
• Görüntüleme eşliğinde iğneye benzer elektrodlarla sinir üzerinde baskı yapan disk bölgesine en yakın bölgeye ulaşılır.
• Elektroddan uyaran verilerek iğnenin doğru yerde olduğu bir kez daha teyit edilir.
• İğnenin içerisinden boyalı bir madde verilerek görüntüleme altında iğenin doğru yerde olduğu bir kez daha teyit edilir. Böylelikle iki kez iğnenin yeri doğrulanmış olur.
• İğnenin içerisinden lokal anestezik, hiyalürinidaz ve depo steroid solüsyonları yine görüntüleme altında enjekte edilir.
• Hastanın kendine gelmesi beklenir.
• İğnenin giriş yeri steril bir biçimde kapatılır.
• İşlemden sonra hasta odasında takibe alınır ve ortalama 2-3 saatlik bir gözlem süresinden sonra taburcu edilir.

Elektrodun son görünümü

5. Enjeksiyon ağrılı mıdır?

Enjeksiyon ağrılı değildir. Hastanın ağrı çekmemesi için sakineştirici ilaçlar ve Analjezikler verilir. Endoskopi ve benzer yöntemler sırasında uygulanan”sedasyon” adı verilen yöntemle damardan verilen ilaçlarla hasta geçici olarak uyur ama yöntem sona erer ermez kendine gelir.

Boyun bölgesinde epidural girişim

6. Enjeksiyondan sonra neler beklemeliyim?

Ağrı azalır. Ağrının azalması uygulanan lokal anesteziğin etkisidir ve yaklaşık 4-6 saat kadar sürer. Daha sonra ağrı tekrar başlar ve 5- 6 gün süreyle işlem öncesinden daha şiddetli bir ağrı hissedilebilir. Ortalama 3 hafta içerisinde ağrının kademeli olarak azalarak kaybolması beklenir. Genelikle % 50- 70 başarı oranı vardır.

7. Kaç enjeksiyon gerekir?

İlk işlemden fayda görmeyen hastalarda işlem tekrarlanabilir. Ancak 6 ay içinde 2 defadan fazla tekrarlanması  önerilmez. Özellikle disk taşması denen durumlarda  iyileşme genellikle kalıcıdır. Daha ciddi durumlarda ise başarı şansı hastalık süresiyle ters orantılıdır. Ciddi sinir basısı durumlarında iyileşme yüzeyel olabilir. Sinire mekanik basının olduğu durumlarda cerrahi önerilebilir.

8. Enjeksiyondan sonra işe ne zaman başlayabilirim?

İşlem sonrası ortalama 3-4 gün süreyle yatak istirahati önerilir. Yatak istirahati aktivite kısıtlaması anlamındadır. Yemek, tuvalet ve banyo ihtiyaçları dışında rahat edilen pozisyonda istirahat önerilir. Enjeksiyondan bir hafta sonra hasta işe başlayabilir.

9. Ne gibi bir yarar görürüm?

Kolunda veya ayağında kalıcı bir uyuşukluk, kuvvet kaybı, refleks kayıp olmayan, sadece ağrının ön planda olan hastaların % 50-75 inde son derece etkili bir yöntemdir. Hastalar daha sonra nasıl hareket edecekleri, nasıl davranacakları, nasıl ağırlık kaldıracakları konusunda eğitilmelidir. Bu eğitim doğru verildiği taktirde etki kalıcı olur.

10. Riskleri ve yan etkileri nelerdir?

Epidural enjeksiyonlar 50 yılı aşkın bir süredir uygulanan güvenli yöntemlerdir.

Yöntem görüntüleme altında ve iğneye benzer elektrodlarla uygunır. Bu elektrodların özelliği, elektrodun ucunun elektronik olarak uygulama bölgesinin direncini ohm cinsinden ölçebilmesidir. Bu nedenle istenmeyen bölgelere ulaşıldığında yöntem uygulanmaz.

Yan etkileri çok seyrektir. Sınırlı bir alana verilmesi ve sistemik yayılımının çok az olması nedeniyle steroide bağlı yan etkiler hemen hemen hiç görülmez. İşlem sonrasında bazı hastalarda, yatak istirahatı ve Ağrı kesicilerle kontrol altına alınabilen, geçici baş ağrısı görülebilmektedir. Bu durumun görülme sıklığı yaklaşık binde birdir. Görüldüğü gibi epidural enjeksiyonun en sık görülen komplikasyonu bile oldukça seyrek olarak karşımıza çıkmaktadır. Enfeksiyon ise oldukça ender görülen ciddi bir yan etkidir. Önlemek için işlem tamamen steril koşullarda yapılmalıdır. İğnenin giriş yeri ve epidural boşluk radyolojik görüntüleme altında belirlendiğinden kanama, sinir hasarı gibi ciddi yan etkilere neredeyse hiç rastlanmamaktadır.

11. Hangi hastalarda uygulanmaz

Epidural enjeksiyonlar, diğer bütün Girişimsel yöntemlerde olduğu gibi vücudunun herhangi bir bölgesinde enfeksiyon kaynağı olan hastalarda, kanama bozukluğu olan hastalarda, kumadin gibi kan sulandırıcı kullananlarda ve gebelerde uygulanmaz.