Osteoartrit

Artrit kelime anlamı olarak eklem iltihabı demektir. Osteoartrit ya da osteoartroz, eklem kıkırdaklarında bozulmaya yol açan bir hastalıktır. Dejeneratif artrit adı da verilir. Kıkırdaklar eklemlerin yastıkçıklarıdır. Kemiklerin ucunu kaplarlar ve hareketi sağlarlar. Kıkırdaklarda bozulma, yıpranma ya da aşınma oluşursa kemikler birbirine sürtünmeye başlar. Sonuç olarak, eklemde harabiyet başlar. Bu durum bazen anormal kemik oluşumuna yol açar ve şişlik oluşur. Hastalık en fazla ayaklarda, dizlerde, belde, kalçalarda ve parmaklarda görülür. Genellikle bir veya birkaç eklemde oluşur. 

Osteoartrit kadınlarda 3 kat daha fazla görülür. Genellikle 60 yaşından sonra başlar. 60 yaşını geçmiş tüm bireylerde bir miktar osteoartrit vardır, ancak belirti oluşturmayacak kadar hafif olabilir. Osteoartrit eklemlere aşırı yük binmesine bağlıdır. Şişmanlık, duruş bozuklukları, eski yaralanmalar ve fazla kullanım eklemlere aşırı yük binmesine yol açan nedenlerdir. Genetiğin de rolü vardır. Ancak osteoartritin ortaya çıkış nedeni tam olarak bilinmemektedir. Mekanik, biyolojik, biyokimyasal ve bağışıklık sistemi ile ilgili faktörlerin hep birlikte bu duruma yol açtığı düşünülmektedir.

Osteoartritin belirtileri şöyle sıralanabilir: 

• Eklemde hafiften şiddetliye kadar değişebilen ağrı, özellikle de aşırı kullanım ya da uzun süre oturmak gibi uzun süreli hareketsizlikten sonra ortaya çıkar.
• Eklemde gıcırdama ya da sürtünme sesi.
• Eklemde özellikle sabahları şişlik, sertlik ve hareket kısıtlılığı
• Etkilenen eklemin çevresindeki kaslarda az kullanmaya bağlı zayıflama
• Eklemde şekil ve işlev bozukluğu.

Tanı için çeşitli kan testleri ve filmlere başvurulabilir. Ayrıca tanıyı kesinleştirmek için bir iğneyle eklem içinden sıvı örneği de alınabilir.

Tedavi

 Tedavinin amacı, eklemdeki gerginliği, ağrıyı, sertliği ve şişliği gidererek normal işlevini sürdürmesini sağlamaktır.

Parasetamol, genel olarak osteoartrit ağrısı için en iyi ilaçtır. Yaşlı hastalar ibuprofen gibi nonsteroid antienflamatuar ilaçları almamalıdırlar. Etkilenen eklemin çevresine antienflamatuar ya da ısıtıcı kremler sürmek faydalı olabilir. Ayrıca günde bir iki kez eklemin üstüne buz torbası uygulaması da ağrının azalmasını sağlar.

Baston kullanmak eklemin daha fazla hasar görmesini önler. Fizik tedavi ağrının ve kas spazmlarının azalmasını ve eklem hareket açıklığının korunmasını sağlar. Osteoartrit tedavisinde düzenli egzersiz yapmak çok önemlidir.

Ağızdan kullanılan ilaçlar ve fizik tedavi yeterince faydalı olmazsa, ağrıyı kesmek için dize iğne (lokal anestezik) yapılabilir. Bu ağrıyı günler ya da haftalarla ifade edilebilecek bir süre boyunca kesebilir. Lokal anesteziğe kortizon da eklenerek bu süre daha da uzatılabilir. Bunun da yeterince yararlı olmaması durumunda cerrahi tedavi ya da halk arasında horoz ibiği olarak bilinen hyalüronik asit enjeksiyonu düşünülebilir

.Eklem sıvısında bir miktar hyalüronik asit vardır ve bu eklemin aşınmasını önler. Osteoartritli kişilerde hyalüronik asit azalır. Bu nedenle diz içine eklemi korumak amacıyla hyalüronik asit enjeksiyonu uygulanabilir.

Hyalüronik asit enjeksiyonu ağrıyı ağızdan alınan ilaçlardan daha etkili bir şekilde keser. Bu enjeksiyonla 6 aya hatta bazen 1 yıla kadar uzayan bir ağrısızlık dönemi sağlanabilir.

Aşırı hasar görmüş ve işlevini kaybetmiş kalça ve diz eklemleri için protez operasyonu uygulanabilir.

Ne yazık ki, osteoartrit hayat boyu süren bir hastalıktır ve zamanla daha da kötüleşecektir. Tekrarlayan eklem hasarını önlemek hastalığın ilerlememesi için gereklidir, ancak hasar gören kıkırdak dokusu kendini yenilemez. 

Osteoartritin nasıl önlenebileceği henüz bilinmese de aşağıdakilere dikkat etmek faydalı olacaktır:

• Eklemlerinizi uygun şekilde düzenli çalıştırın. Zinde kalın. Düzgün duruş, kas gücü ve eklem hareketleri için hekiminizin ya da fizyoterapistinizin vereceği egzersizleri düzenli yapın. Her gün yapacağınız düzenli hafif egzersizler ara sıra yapacağınız zorlayıcı egzersizlerden çok daha faydalıdır. Eğer yapabilirseniz, her gün kısa mesafe yürüyün. Yürürken rahat ve ayağınızı doğru bir şekilde destekleyen ayakkabılar giyin. Yürüyemiyorsanız otururken ya da suda egzersiz yapın. Ilık su, egzersiz yaparken vücut ağırlığınıza destek olacak ve eklem hareketlerinizi kolaylaştıracaktır.
• Yoğun aktivitelerden önce ısınma egzersizleri yaparak eklemlerinizi koruyun.
• Dizlik kullanarak diz çökme esnasında diz eklemlerinizi koruyun.
• İlaçlarınızı hekiminizin söylediği şekilde alın.
• Sağlıklı, yağ oranı düşük bir diyetle beslenerek vücut sağlığınızı koruyun.
• Kilo vermeye çalışın.